Pirja e duhanit !!!
Tė gjithė e dijnė se duhani ėshtė tepėr i dėmshėm pėr shėndetin, madje ai shpie deri nė vdekje. Kjo ėshtė vėrtetuar mė sė miri nga studimet shkencore dhe statistikat e nxjerra. Nė shtetet e pėrparuara gjenden shoqata tė panumėrta tė cilat merren me organizimin e luftės kundėr duhanit dhe nė ngritjen e vetėdijes sė njerėzve pėr dėmin e tij. Konsiderohet se nė botė ka mbi 1 miliard e 500 milionė pirės duhani dhe raporti i vdekjeve tė atyre qė pinė duhan, kundrejt atyre qė nuk pinė ėshtė 10 herė mė i madh.
Duhet ditur se:- Aftėsia e thithjes sė oksigjenit te njerėzit qė pinė duhan, pakėsohet nė raportin 1/6 ose 1/3 (13-33% mė pak oksigjen nė trup), kjo nė radhė tė parė dėmton trurin dhe zemrėn;- Nė 90% tė rasteve, bllokimi i gjakut nė damarė vjen si pasojė e pirjes sė duhanit;- Gratė plaken 15 vjet mė parė nė krahasim me ato qė nuk pinė duhan;- Pirja e njė cigareje shkatėrron rreth 2.5 miligram vitamin C nė trupin e njeriut, kur dihet se kjo vitaminė ka rol kryesor nė imunitetin e organizmit.
Faktet rreth dėmit nga pirja e duhanit janė tė sakta, megjithate
ajo mbetet shkaku kryesor i mbytjes sė njerėzve. P.sh. mbyt mė tepėr
amerikan se sa mbyten nė aksidente trafiku tokėsor ose ajror, nga AIDS, ose doza tė tepruara tė kokainės dhe heroinės dhe vrasje tė ndėrthurura. Pirja e duhanit mbyt rreth 400 000 meshkuj dhe femra pėr qdo vit, qė pėrbėn shkaktarin kryesor tė vdekjeve nė SHBA. Njė nė cdo tė pestėn vdekje ėshtė e lidhun me pirjen e duhanit dhe mesatarisht pirėsit e duhanit vdesin 7 vite mė herėt se sa ata qė nuk pijnė duhan.
Shumica e njerėzve kanė probleme pėr ta larguar pirjen e duhanit, pasi duhani pėrmban njė subsancė narkotike: Nikotinėn.
Tani, ja disa simptome qė tregojnė se prija e duhanit ėshtė duke dėmtuar seriozisht shėndetin tėnd: - frymėmarrje e vėshitėsuar, dihatje- gulqitje;- lodhje;- kollė e thatė ose e pėrhershme;- rrjedhje e dobėt e gjakut (duart dhe kėmbėt e ftohta);- kriza tė shpeshta tė fytit , ethe dhe probleme me mushkėri tė tilla si Bronchitis;- lėkura e rrudhur (nga rrjedhja e pakėt e gjakut).